KONCERT MUZYKI POLICHÓRALNEJ

Wykonawcy:

• Jarosław Wolanin – dyrygent
• Chór Filharmonii Śląskiej

Program:

• Alfred Schnittke – Bogorodice Diewo
• Andrea Gabrieli – Laudate Dominum a 10
• Tomás Luis de Victoria – Laetatus sum a 12
• Felix Mendelssohn-Bartholdy – Trzy Psalmy op. 78 nr 1 Warum toben die Heiden 
• Robert Schumann – Talismane C-dur op. 141 nr 4
• Johannes Brahms – Fest- und Gedenksprüche op. 109 nr 3 Wo ist ein so herrlich Volk 
• Benjamin Britten – A Hymn to the Virgin
• Frank Martin – Agnus Dei

Koncert 19 marca wypełni muzyka polichóralna w wykonaniu Chóru Filharmonii Śląskiej pod batutą Jarosława Wolanina. Będzie to okazja do zachwytu nad harmonią i przestrzennością brzmienia dzieł Andrei Gabrielego, Tomása Luisa de Victorii, Roberta Schumanna, Johannesa Brahmsa, Alfreda Schnittkego, Benjamina Brittena oraz Franka Martina. Ukażą one to, jak technika polichóralna sięgająca renesansu, wykorzystywana jest w dziełach każdej z epok, niezmiennie inspirując twórców i słuchaczy.

Polichóralność jest techniką znaną przede wszystkim z kompozycji okresu renesansu i baroku. Polega na dialogu dwóch lub więcej chórów, na które podczas marcowego koncertu podzielą się artyści Chóru Filharmonii Śląskiej. 

Rozpoczniemy Bogorodice Diewo Alfreda Schittkego, które przypomni melomanom lutowy koncert muzyki cerkiewnej. Usłyszymy tutaj współdziałanie dwóch zespołów wokalnych i przenikanie się partii obu chórów. Melomani zgromadzeni w sali koncertowej będą mieli także okazję to podziwiania współdziałania nowoczesnych technologii z muzyką. Jarosław Wolanin w tym utworze zadyryguje chórem jako hologram wyświetlany na ekranie mgłowym. 

Po tej uczcie dla zmysłów zabrzmią kompozycje renesansowe – Laudate Dominum (Chwalcie Pana wszystkie narody – Psalm 117) Andrei Gabrielego oraz Laetatus sum (Uradowałem się, gdy mi powiedziano – Psalm 122) Tomása Luisa de Victorii. Te utwory przybliżą nam początki polichóralności. Kompozytorzy ci to reprezentanci szkoły weneckiej (Gabrieli) i rzymskiej (de Victoria), ruchów, z których ta technika bierze swój początek. Styl wenecki reprezentuje bardzo nowatorskie rozwiązania, rzymski z kolei – jest o wiele bardziej zachowawczy, choć to właśnie w dziele de Victorii będziemy mieć możliwość wysłuchania współbrzmienia aż trzech chórów.

Kolejno przyjdzie czas na jeden z Trzech Psalmów op. 78 Felixa Mendelssohna-Bartholdyego – Warum toben die Heiden, czyli Dlaczego narody się buntują (Psalm 2). Jest to kompozycja przeznaczona na dwa chóry oraz solistów. W tej roli 19 marca usłyszymy: Teresę Sobczyk (sopran), Dominikę Sowę (sopran), Katarzynę Müller-Wantułę (alt), Agatę Piękosz-Pierszalik (alt), Karola Bulandę (tenor), Michała Zawieruchę (tenor), Waldemara Kempkę (bas) i Marcina Pollaka (bas). 

Czwarty punkt programu, Talismane C-dur op. 141 nr 4 Roberta Schumanna, został z kolei napisany do słów Johanna Wolfganga von Goethego. Jest to część Vier doppelchörige Gesänge, mieszczącego się właśnie w opusie 141, jednak trafiła do tego zbioru już po śmierci kompozytora. Najprawdopodobniej miała być opublikowana jako niezależne dzieło. W Talismane usłyszymy typowe dla Schumanna romantyczne brzmienia pełne emocji oraz tekst chwalący wielkość i sprawiedliwość Boga.

Wo ist ein so herrlich Volk Johannesa Brahmsa, trzeci numer z opusu 109 (Fest- und Gedenksprüche), które Chór Filharmonii Śląskiej wykona jako piąte, jest motetem opartym na słowach Księgi Powtórzonego Prawa (Pwt 4, 7-9). Powstałe w 1889 roku dzieło nawiązuje do zjednoczenia Niemiec (1871), co widoczne jest nie tylko w warstwie tekstowej (Bo któryż naród wielki ma bogów tak bliskich, jak Pan, Bóg nasz, ilekroć Go wzywamy?), jak i w uroczystym brzmieniu.

Kolejnym punktem programu będzie XX-wieczna kompozycja XX ku czci Matki Bożej. Będzie to  Hymn to the Virgin Benjamina Brittena, który jest swego rodzaju dialogiem chórów. Pierwszy z nich śpiewa w języku angielskim, drugi – po łacinie. Obie warstwy tekstowe w tłumaczeniu tworzą spójną, uzupełniającą się treść, wychwalającą czystość, łagodność i miłosierdzie Maryi. Jest to modlitwa, prośba o wstawiennictwo u Jezusa, ale także pieśń pochwalna dla „róży bez cierni”, „królowej Raju” (Lady, flower of everything / Rosa sine spina (…) Lady, queen of paradise). Choć kompozytor napisał go, gdy miał zaledwie 16 lat i jeszcze nie rozpoczął studiów w Royal College of Music, Hymn to the Virgin zdradza wyjątkowy kunszt Brittena we wszystkich aspektach. Jest liryczny i efektowny, a za tekst posłużył tutaj wiersz anonimowego poety z około 1300 roku.

Jako ostatnie usłyszymy Agnus Dei, pochodzące z Messe pour double choeur a cappella (Mszy na dwa chóry) Franka Martina, skomponowanej między 1922 a 1926 rokiem, choć prawykonanej dopiero w 1963 r. Jak pisał sam kompozytor: „Nie liczyłem na to, że zostanie to wykonane, w obawie przed tym, że zostałoby to ocenione wyłącznie z punktu widzenia estetyki. Patrzyłem na to wtedy jako na sprawę między Bogiem a mną… wyraz uczuć religijnych, według mnie, powinien być tajemnicą i nie być wystawionym na opinię publiczną. Z tego właśnie powodu ta kompozycja leżała w szufladzie przez czterdzieści lat”. Agnus Dei ukaże kolejne spojrzenie na dwuchórowość – poprzez rolę wiodącą jednego chóru śpiewającego unisono (lub w oktawach) i rolę akompaniującą drugiego z zespołów, który przy zachowaniu statycznej rytmiki wzbogaci brzmienie przepiękną harmonią.

19.03.2021 | piątek | g. 19
Koncert muzyki polichóralnej
sala koncertowa im. Karola Stryji

Sponsor sezonu artystycznego Filharmonii Śląskiej